AŞIRILIKLARI KİM dİzgİnler?

Meşhur İngiliz çevreci ve belgesel yapımcısı David Attenborough, çevreyi korumak için Batılı ülkelerin aşırılıklarının “dizginlenmesi” gerektiğini ve bu durumda herkesin daha mutlu olacağını söyleyerek çok önemli bir konuyu gündeme taşımış.

Sanal âlemdeki bilgilere göre David Attenborough, çevre programlarının yüzü ve sesi olarak kariyerine 50 yıldan fazla süre devam eden bir isim. Bu önemli teklif ne ölçüde ilgi görür bilemeyiz, ama ortada kimsenin inkâr edemeyeceği bir durum var: Başta ‘zengin ülkeler’ olmak üzere fakir de olsa ‘israf eden bütün ülkeler’in aşırılıkları bir an önce dizginlenmeli. Çünkü dünya sadece ‘zengin’lere değil, bütün insanlara ait. Paradan başka bir değer bilmeyenler ise, dünya sanki onların malıymış gibi davranıyor ve bazen ‘zengin’ bir şehir, ‘fakir’ bir ülke kadar dünya nimetlerini tüketiyor. Meselâ, Amerika’da yaşayan bir kişinin dünyaya verdiği ‘zarar’ ile Asya ya da Afrika’da yaşayan bir kişinin verdiği ‘zarar’ aynı mı? Zengin bir ‘iş adamı’nın dünya verdiği zarar belki fakir bin kişiden daha fazladır.

BBC Radio 5 Live’a konuşan kıdemli belgeselci, “çok fazla şeye sahip olanların payı belki biraz daha azaldığında” çevrenin de yeniden canlanacağını hatırlatarak ve şöyle demiş: “Şu anda olduğundan daha ekonomik yaşamamız gerekecek. Bunu yapabiliriz ve böylece daha mutsuz değil, daha mutlu olacağımıza inanıyorum. Kapitalist sistemin bize getirdiği aşırılıklar bir şekilde dizginlenmeli. Bu, kapitalizmin öldüğü anlamına gelmiyor; ekonomist değilim, bilmiyorum. Ama dünya halklarının, dünyadaki sıradan insanların, açgözlülüğün mutluluk getirmediğini anlamaya başlıyorlar.” (bbc.com/turkce, 11 Ek m 2020)

“Çok fazla şeye sahip olanların payı belki biraz daha azaldığında” çevre ve dünya daha iyi olacaksa, dünyanın ‘daha kötü’ olmasında payı olanlar hiç düşünmeyecek mi? “Karbon ayak izi”ni her geçen gün çoğaltan ‘zengin’ler ve zengin ülkeler, aşırılıklardan ne zaman vazgeçecek?

Esasında bütün mesele iktisat kurallarına göre yaşamakta düğümleniyor. Dünyadaki herkes iktisatlı olsa ve israfdan ‘yılandan kaçar gibi’ kaçsa, dünya üzerinde fakir ve aç insan kalır mı?

İngiliz çevreci ve belgesel yapımcısı Attenborough’un, “aşırılıklar dizginlensin” çağrısı çok önemlidir ve imkânı olanlar bu çağrının duyulmasına destek olmalı. İsraf içinde yüzen ve huzura kavuşan bir ülke var mı?

Temennimiz hem bu çağrıların artması, hem de karşılık bulmasıdır. Benzer ikazların ülkemizden de yükselmesini bekliyoruz. Unutmayalım, dünya bir köy haline gelmiştir ve ‘komşu’ ülkelerdeki israf, aşırılık ve adaletsizlikler dolaylı olarak hepimizi ve insanlığı olumsuz manada etkiliyor vesselâm.