İSTİHBARATA DEMOKRATİK DENETİM ŞART
Ü ç yıl önce birçok hukukçuya sorup da çok azından cevap alabildiğimiz sorulardan biri istihbarat-yargı ilişkisine dairdi ve cevap veren nadir isimlerden biri olan emekli askerî hâkim Ümit Kardaş şu cevabı vermişti:
“Bürokratik kurumların, özellikle istihbarat örgütlerinin yargıyı yönlendirmesi, istihbarat bilgilerini delilmiş gibi sunması, mahkemelerin bunları delilmiş gibi kabul etmesi hukuk güvenliğini yok eder, yargıyı güvenilir olmaktan çıkarır. Siyasî suçlarda bu durum bütün eleştiri, protesto ve muhalefet etme hakkının yok edilmesi sonucunu doğurur.”
(12.10.17 tarihli Yeni Asya’ya “İstihbarat yargıyı yönlendiremez” başlığıyla manşet olan bu çok önemli ve tarihî mülâkatın linki:
https://www.yen$asya.com.tr/roportaj/$st$hbarat-yarg$y$-yonlend$remez_444348)
Aradan zaman geçti. AKP kurucularından ve Abdullah Gül’ün başkanlığındaki ilk AKP hükümetinde devlet bakanı, başbakan yardımcısı olarak görev yapan Ertuğrul Yalçınbayır, 29.4.20’de Yeni Asya’ya “Yeni sistem istihbarat vesayeti getirdi” başlığıyla manşet olan değerlendirmelerinde son derece dikkat çekici, önemli ve kritik bir tesbit yaptı:
“İstihbaratın güçlendirilmesi anlayışı istihbaratın demokratikleşmesine engel oldu.”
(Linki: https://www.yen$asya.com.tr/kaz$mgulecyuz/$st$hbarat-vesayet$_519623)
Bu süreçte bir şekilde yolu yargıya düşenlerin çoğu bu gerçeği bizzat gördü, yaşadı.
Bunlardan biri, 22 ayı tutuklu olarak yargılandığı üç senelik dava sonucunda beraat eden Furkan Vakfı Başkanı Alparslan Kuytul.
Diyor ki: “Mİt’teki bu işleri yapan ekip veya ekipler yargıdan ellerini çekseler iş çözülür. Bunun için yargı reformuna filan ihtiyaç yok. MİT Kanununun değiştirilmesi yeterli olur.”
Teşhis doğru. Ama çözüm teklifi için diyeceklerimiz var. Kanun değişikliği gerekli olabilir; ama ondan da önemli ve öncelikli olan, uygulamayı yapacak kadroların demokrasiye bağlı, adaletli, ehil ve liyakatli olmaları.
“MİT sadece dış istihbarata baksın” formülü de işi çözmez. Tam tersine, son dönemde dış politikamızı ve ilişkilerimizi görülmemiş sıkıntılara sürükleyen sebeplerin başında istihbarat manipülasyon ve emrivakileri var.
Tek çözüm istihbaratın son derece sıkı bir demokratik kontrol ve denetime alınması.