Sosyalleşmede iknacı mısınız?

Sosyal uyum davranışlarımız temelde uyma, ikna, itaat, özdeşleşme, benimseme olarak üç şekilde belirdiğini belirtmiştik…

İkna: Aklın alacağı tarzda anlatma ve kabul ettirmedir. İknada üç esas söz konusudur: “Tebliği verenin, mesajın mahiyetinin ve mesajı alanın” özellikleri.

- Dâî, tebliğci sahasında otorite, güvenilir ise; güzel/düzgün, hoş bir görünümdeyse daha etkili olur.

- Mesaj akla yatkın, ispat edilir, kalb ve vicdanları tatmin ve ayrıntılı bilgiyi ihtiva edip tekrarlanırsa tesiri daha artar.

Ve, mesajı alan da mevzuyla alâkalı hâlet-i rûhiyesi müsait ise sosyal etkinin gücü daha büyük ve kalıcı olur.

İtaat: Kişi, kendi arzusuyla değil de, başkalarının isteklerine göre bir davranışta bulunursa bu “itaat/boyun eğme” olur. Eğer aklına yatar, kendi isteğiyle bir davranışta bulunursa, buna da “uyma” denir.

Aklî/mantıkî izâh ve ispat, kendi isteğiyle uymayı; mükâfat veya cezâlar, itaati arttırabilir. Kur’ân, imân ve İslâm esaslarını ispat; Cennet ve

Cehennemle uymayı sağlamasıyla her iki unsuru da kullanır.

Özdeşleşme: Erkek çocukların çok sevdikleri babaları, kızlar anneleri

Veya Peygamberimiz’i (asm), Sahâbileri, ilim, fikir ehliyle özdeşleşmeleri;

Aktör, müzisyen, sporcularla özdeşleşme ve onlar gibi davranmaları gibi. Benimseme/kabul etme: Kişi, bir fikri, kaideyi gerçekten inandığı için benimser, kabul eder ve o davranışa uyar. Meselâ, gençlerin, eve gelen misafire can ü gönülden “Hoş geldiniz!” demeleri ve ilgilenmeleri gibi.

Büyüklerin tenkitlerinden çekindikleri için alâka gösterirlerse; “itaat”; değer verilen kişilere özenilerek yapılıyorsa “özdeşleşme/ aynîleşme”dir.

“Hepsi falan, filan etkiliyor, kendisine itaat ettiriyor!” demek, isabetli bir tutum değildir. Cemaat, grupta yer alan bir kısım insanlar itaat eder. Bazıları ikna edilir. Ve bir bölümü, uyma ve özdeşleşme içindedir.