Lahikalarda leyâli-i aşer ve hacc-ı ekber

Leyâli-i Aşer, Fecr Sûresi’nde üzerine yemin edilen on gece manasında olup, ‘Hac Farizası’nın yapıldığı Hicrî Zilhicce ayının, Kurban Bayramı’nın birinci günü dahil ilk on günü demektir. Bu günlerin faziletine dair birçok Hadis-i Şerif rivayet edilmiştir.

Risale-i Nurlarda ise, Üstad Hazretleri “Kur’ân’ın medh-ü senasına mazhar olan bu leyâli-i aşr olan on geceler” diye vasılandırdığı bu mübarek gecelerde duaların makbuliyetine işaret etmiştir. (Kl/sayfa:11) Neşredilmeyen Emirdağ Lahikası Mektuplarından birinde ise, Kur’an’ın tabiriyle “Yemin olsun fecre. Ve on geceye. (Fecr Sû-resi: 1-2) kasemindeki verilen ehemmiyetten bahsederek “…o geceler Leyle-i Kadir ve Berat ve Mi’rac nev’inde büyük kıymetleri var” şeklinde ifadesiyle, o gecelerde yapılacak salih amellerin Hac ibadetiyle münasebetinden dolayı, mübarek gecelere benzediğini ifade etmiş ve Hacıların Kudsi mekanlarda Ümmet hakkında yaptıkları dualardan da hissedar olunacağını beyan etmiştir.

Hacc-ı Ekber ise, “En Büyük Hac” manasında olup, İslamî ıstılahta farklı manalara geldiği ifade edilmektedir. Kurban Bayramının birinci günü dâhil bayramın tamamı manasına geldiği gibi, Arefe Günü’nün Cuma’ya denk geldiği Hac için de kullanıldığı bildirilmektedir. Bu hususta Ulemanın farklı kanaat ve tespitleri mevcuttur.

Hacc-ı Ekberi, arefesi Cuma’ya gelen senelerde yapılan hac için kullananlar kaynaklarda geçen; “En faziletli gün cuma gününe rastlayan Arafe günüdür ki, cumaya rastlamayan yetmiş hacdan daha üstündür.” (Ibn Abidîn, N/178) mealinde hadisi delil olarak göstermişler, fakat bazı alimler de bu rivayeti sahih görmemişlerdir. Sahih görenlerden İmam Aliyyül-kâri, “Cumaya rastlayan Arefe’de faziletlerin; Cuma artı Arafe diye katlanacağı muhakkaktır” dediği nakledilmiştir.

Bu hususta Risale-i Nur Külliyatı’nda, hâssaten Lahikalar’da bir hüküm aradığımızda karşımıza Emirdağ Lahikasından 203. Mektup çıkmaktadır. Üstad hazretleri talebelerine yazdığı bu mektubunda hitap ifadesinden sonra, “Evvela: Bu sene Hacc-ı Ekber manasını taşıyan leyâli-i aşerenizi ruh u canımızla tebrik ederiz” yazdığı lahikasında, “bu sene” şartından “leyâli-i aşere” olan mübarek on günün çakıştığını ve bu mübarek günlerin 9. Gününün Cumaya denk gelen Arefe olduğu anlaşılmaktadır. Buradan şöyle bir neticeyi ifade etmenin mahzuru olmadığı kanaatiyle, Üstadımızın da; Hac arefesinin cumaya rastlayan senedeki Haccın, ‘70 hacca bedel’ denilen Haccı Ekber olduğu görüşünü esas aldığını anlamaktayız.

Bu sene Hac döneminin arefesi Cuma günü olduğundan, ümit edilir ki bu seneki hac, Hacc-ı Ekber olsun inşallah… Rabbim, bizleri de mukaddes beldelerde ve mübarek vakitlerde yapılan dualara dahil edip, affettiği kulların zümresine ilhak eylesin amin…

Not:

1- Hz. Üstadımız’ın Arefe günü 1000 ihlas okuduğu âdeti hepinizce malumdur.

2- ‘Bayram Arefesi’ tabiri sadece Kurban Bayramı’na mahsus bir tabirdir. Arefe günü: Arafat Dağı’na çıkılan gün/ Arafat Günü manasındadır. Galat-ı meşhur haline gelmiş zamanla.*