Mükemmel şehir: Petekler (2)
Arılar salgı bezlerinden çıkarttıkları balmumu adı verilen maddeden petekleri inşa ederler. Balmumunun salgılanması için en önemli unsur sıcaklıktır. Bu yüzden işçi arılar peteği inşa etmeye başladıklarında ilk olarak birbirlerine zincir halinde kenetlenir ve balmumu için gerekli olan 35°C sıcaklığı sağlamış olurlar. Balmumu üretimi oldukça fazla enerji gerektiren bir işlemdir. Bu nedenle arılar 1 kg. balmumu yapmak için yaklaşık olarak 22 kg. bal tüketirler. Balmumunu çok akılcı bir şekilde kullanarak en az balmumu ile en fazla petek inşa ederler. Örneğin arıların 22.5x37 cm. ebatlarında bir petek için sadece 40 gr. balmumu harcadıkları saptanmıştır. Boş ağırlığı 40 gr. olan bu petek 7000 hücreden oluşmakta ve yaklaşık 2 kg. bal depolayabilmektedir. Balmumu üretimi ve fonksiyonu Rabbimizin Hâkim isminin berrak bir şekilde okutur.
Petek hücrelerin zemini düz değildir. Karşılıklı hücrelerdeki çukurlar yer kazanmak amacıyla birbirlerinin içine doğru sokulmuştur. Petek hücrelerinin bu iç içe geçmiş yapısı, peteğe maksimum dayanıklılık sağlar. Yan duvarlar, hücrelerin ara duvara nazaran aşağıya doğru hafifçe 13 derecelik eğimli durabilmelerini sağlayacak bir yapıya sahiptir. İşte bu eğim, dolu hücrelerden balın akmamasını sağlar.
Arıların petek hücrelerini inşa ederken petek hücrelerinin iç açılarını, hücrelerin yere yaptıkları açıyı ve hücre tabanlarındaki eşkenar dörtgenlerin açılarını yani 3 ayrı açıyı dikkate almaları gerekmektedir.
Yapılan araştırmalar kusursuz bir petek inşası için hücre tabanlarındaki eşkenar dörtgenlerin açılarının 109 derece 28 dakika ve 70 derece 32 dakikalık olduğu tespit edilmiştir. Arıların bu iki açıdan başka açı kullanmaması inanılmaz bir durumdur. Ancak matematik dehalarının çözebileceği bir hesap olduğu aşikârdır.
Petekler daire, beşgen, kare değil de neden altıgen şeklinde inşa edilir? Altıgenin dışındaki şekillerde; kullanılmayan bölgelerin çıkması, daha az bal depolama ve fazla miktarda balmumu harcama gibi dezavantajları vardır. Altıgen hücre, en çok miktarda bal depolarken, inşası için en az balmumu gerektiren şekildir. Yani arı, olabilecek en uygun şekli kullanmaktadır. Arıların altı köşeli hücreleri kullanışlı bir tasarımdır. Hücreler birbirine uygun ve duvarları ortaktır. Bu, en az balmumuyla en fazla depolama yerini sağlar. Aynı zamanda bu hücreler çok dayanıklıdır. Kendi ağırlıklarının birkaç katını taşıyabilir.
Nazara verdiğimiz ilmi hakikatler ışığında arıların bu faaliyetleri nasıl gerçekleştirdiği hususunda yolun ikiye ayrıldığını söyleyebiliriz: İlham ya da içgüdü.
Elbette içgüdü değil Rabbimizin ilhamı diyeceğiz. O halde bizim vazifemiz; bir yaratılış mucizesi olan bal arılarını hayret ve muhabbetle tefekkür etmenin keyfini, huzurunu yaşamak olmalıdır. Ne dersiniz?