Nato, çin’e karşı asya-pasiik’e doğru genişler mi?
NAto’nun Madrid Zirvesi’nde, Finlandiya ve İsveç’in üyelikleri hususunda Türkiye ile imzaladıkları Mutabakat’ın ardından, Çin de gündemdeki diğer önemli bir başlıktı.
Ancak Çin, NATO için henüz tehdit değil. Demek ki Çin’in muhtemel bir tehdit olma potansiyeli mevcut. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de“çin, düşmanımız değil. Ancak temsil ettiği ciddi zorluklar karşısında net olmalıyız”diyerek Çin’e temkinli yaklaşıyor. Zirve’ye ilk defa Japonya, Güney Kore, Yeni Zelanda ve Avustralya liderleri de davet edilmişti. Avustralya Başbakanı Anthony Albanese“rusya’nın Sovyetleri yeniden canlandırmaya çalıştığını ve Çin’in de ekonomik destekle Hint-pasifik bölgesinde Batı ittifakını etkisizleştirmek için ittifaklar kurmak adına müttefik aradığını” vurgulamıştı (NATO’NUN Madrid Zirvesi’ndeki Konular, 05.07.2022).
Finlandiya ve İsveç’e üyelik yolunun açılması, NATO’DA açıkça değişimin göstergesidir. Hal-i hazırda NATO, hem Rusya’ya hem de Çin’e odaklanmış vaziyette. “NATO: 2022 Stratejik Konsepti” ve “NATO 2030: Yeni Bir Çağ İçin Birliktelik” raporu bunun delilidir. Zirve’de ana konu Ukrayna olmasına rağmen, ilk defa Japonya, Güney Kore, Yeni Zelanda ve Avustralya’nın katılması, NATO’NUN bu ülkelerle yükselen ilişkileriyle Asya-pasifik bölgesinde etkisini arttıracağı değerlendiriyor. Böylece NATO’NUN, açıkça Çin’e ve Çin’in Tayvan’ı işgal ihtimaline karşı koymayı amaçladığı anlaşılıyor.
Özellikle Zirve sonrasında şu soru önem kazandı. Finlandiya ve İsveç’in üyelik müzakerelerini başlatıp genişleyen NATO, Çin’e karşı Asya-pasifik’te genişleyecek mi? Bunun cevabı Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin muhtemel sonucu gibi.
Şimdi Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde birinci öncelik savaşı durdurmaktır. İkincisi ise, uluslararası sistemin Rusya’nın saldırganlığını caydırmada yetersiz kalmasını derinlemesine ele almaktır. Üçüncüsü de Bm’nin reform ihtiyacının ciddi şekilde ortaya çıkmasıdır. Ayrıca genişleyen NATO’NUN daha da güçlendirilmesinden bahsediliyor.
Bununla birlikte Çin ile Rusya’nın bazı konularda ortak hareketi devam ederse, Çin’in yükselişini kontrol altına almak için hangi adımların atılacağı merak ediliyor. Batı merkezli güvenlik ittifaklarının artık karar vermesi gerekiyor. Çünkü Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, NATO’NUN Rusya, Çin ve Asya-pasifik’teki uyanışına neden oldu denilebilir. Çin’in muhtemel Tayvan işgalinde, neler yapılabileceğine dair stratejilerin belirlenmesi zorunluluktur. “Geçen hafta Tayvan çevresinde, Çin’e ait 20 savaş uçağı ve 14 geminin seyri (Yeni Asya, 06.08.2022)” durumun vehametini gösteriyor.
NATO’NUN 40 bin kişilik Tepki Gücü’nün 300 bine çıkartılması ve hatta bu gücün 2028’e kadar 500 bine kadar çıkartılması hedeleniyor. Stoltenberg, bu gelişmenin “Soğuk Savaş’tan beri toplu savunma ve caydırıcılığımızın en büyük revizyonunun bir parçası”şeklinde yorumluyor. Elbette Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, Tepki Gücü’nde önemli revizyona gidilmesinde etkili oldu.
Çin’in muhtemel Tayvan işgali ve Asya-pasifik’teki durumunun da, NATO’NUN Tepki Gücü’nü arttırmasında etkili olduğu düşünülüyor. Genişleyen ve Tepki Gücü’nde revizyona giden NATO’NUN Çin’e karşı Asya-pasifik’e doğru genişleyebileceği ihtimali tartışılıyor.