IŞ MI YOK IŞÇI MI?

Bilhassa son zamanlarda “iş beğenmeyenler”in olduğu hatırlatılarak;“İş çok, ama çalışmak isteyen yok” diyenler daha ön plana çıkmış durumda. Böyle söyleyenler bir yönüyle haklı olsa da Türkiye’nin asıl meselesinin işsizlik olduğu inkâr edilemez.

“DİSK-AR İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu (Yıllık-2023)”ülkemizin geniş tanımlı işsizlikte Avrupa şampiyonu olduğunu ortaya koymuş. (d sk.org.tr/, 25 Mart 2024)

Konu ile ilgili açıklama şöyle: “Türkiye Avrupa ülkeleri ve ABD arasında en yüksek geniş tanımlı işsizliğe sahip ülkedir. Geniş tanımlı işsizlik ABD’DE yüzde 7,2, AB-27 ortalamasında yüzde 12, Türkiye’de yüzde 22,8! Çalışabilir 65,4 milyon kişinin yalnızca 22,3 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı (çalışıyor.) Geniş tanımlı genç işsizliği yüzde 38,8, geniş tanımlı genç kadın işsizliği yüzde 48,8

“Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 dönemine ait Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) 25 Mart 2024’te yayımlandı. TÜİK verilerine göre 2022’de yüzde 10,4 olan dar tanımlı işsizlik oranı 2023’te 1 puan azalarak yüzde 9,4 oldu. İşsizlikteki gerçek durumu anlamak için geniş tanımlı işsizlik oranı önemli bir veridir. Dar tanımlı işsizlik oranına karşın, geniş tanımlı işsizlik artış eğilimini sürdürüyor. 2022 yılında yüzde 21,3 olan geniş tanımlı işsizlik oranı son bir yılda 1,5 puan artarak 2023’te yüzde 22,8’e yükseldi. 2023’te Türkiye’de dar tanımlı işsizlik yüzde 9,4 ve geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 22,8 iken AB üyesi 27 ülke ortalamasında dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 6,2 ve geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 12,2’dir. ABD’DE ise Ocak 2024 itibarıyla dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 3,7 iken geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 7,2’dir.”

Hem önümüzde böyle bir tablo var, hem de çoğu işveren çalıştıracak işçi bulamadığını ifade ediyor. Bilhassa çıraklık gerektiren işlerde çalışacak ve meslek öğrenecek çocuk ya da gençleri bulmak iyice zorlaşmış durumda.

Peki, burada esas kabahat kimde? Marangoz, tamirci, fırıncı, pastası gibi meslek erbabı mesleklerini öğretecek gençleri bulamadıklarını söylüyorlar. Elbette yeni ‘çırak’ların iş hayatına katılamamasında eğitimin de rolü vardır. Çocuk yaşta öğrenilebilecek meslekleri lise sonrasında ya da üniversite sonrasında öğrenmek mümkün olur mu? O halde ‘hem okul hem de iş’ sistemine doğru bir gidiş lazımdır. Şu kadar sayıda meslek lisesi olduğu ve burada okuyan öğrencilerin belli şartlarda işyerlerinde eğitim aldığı, çalıştığı söylenebilir. Peki bu programlar ihtiyacı karşılayabiliyor mu? Zaten ihtiyaç karşılanmış olsa işverenler “Çalışacak kimse bulamıyoruz” diye yakınır mıydı?

Ayrıca çalışanlara verilen ücretler de tatminkâr olmalıdır. Bazı durumlarda teklif edilen maaşlar, “Çalışmasam daha iyi” dedirtiyor ki bu durum gençleri de tembelliğe sürüklüyor.

Mutlaka çalışmak istemeyen gençler de vardır, ama işin temelinde ve esasında “uygun ücretli iş”ler olmadığı da bir gerçek. Bu meseleyi dert edinip “uygun işe, uygun çalışan”lar bulmak idarecilerin ilk işi olmalı. Bunca STK, bunca ticaret ve meslek odaları bu meseleyi ciddiye alsa çare ve çözüm üretemez mi?

İş de olsun, uygun çalışanlar da...