“KÖTÜ LISTE”DEN ÇıKıŞ YOLU

Ülkelerin basın hürriyeti durumun gösteren ‘Basın Özgürlüğü Endeksi’ olduğu gibi ekonomik ve sosyal seviyesini gösteren çeşitli ‘liste’ler ve ‘tablo’lar da vardır. Bu tabloların biri de İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı’nın (OECD) rüşvet ve yolsuzluk noktasında aradığı şartları gösteren tablo/listesi vardır.

Önce özet bir bilgi: “Ülkemiz, 1989 yılında kurulan Mali Eylem Görev Gücü (FATF) üyesi… 1991’de FATF tavsiyelerine uyacağımızı taahhüt etmişiz. FATF mı nedir, yazayım; “suç gelirlerinin aklanması, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının finansmanının önlenmesi amacıyla (OECD) tarafından kurulan organizasyon. Rengârenk listeleri var. Gri liste, kara para aklama, yayılma ve terörizmin finansmanına karşı yeterli güvenceye sahip olmayan ülkelerin ilan edildiği küresel liste.” (Şeref Oğuz, https://www.ekonomim.com/, 26 Aralık 2023)

Ülkemiz bir süredir bu ‘liste’de olduğu için dışarıdan yatırımcıların gelmediği ifade ediliyor. Peki bu listeden çıkış mümkün değil mi? Şartlar yerine getirilirse elbette bu mümkün. Fakat ne hikmetse bu şartlar bu güne kadar yerine getirilebilmiş değil.

Daha İyi Yargı Derneği Başkanı Av. Mehmet Gün, bu kötü listeden çıkış için yapılması gerekenleri sıralamış. Türkiye’yi idare edenler bu teklileri ne ölçüde dikkate alır bilemeyiz. Av. Gün’ün açıklamasında şu bilgiler var: “Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve gelir gelmez giriştiği işlerden biri Türkiye’yi gri listeden çıkarmaya çalışmak oldu. Çünkü bir ülke gri listede ise uluslarası finansal sistem içinde iş yapması, yatırım çekmesi, dış kredi alması zorlaşıyor, normalden yüksek faiz ödüyor. (...) Gri listeden çıkmak için yapılması gerekenler:

1-Anayasanın, cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanları yargılamayı fiilen imkânsız kılan 105. ve 106. maddeleri değiştirilmeli. 2-Rüşvet suçlarında doğrudan dava açılması sağlanmalı. 3-Hsk’nin yapısı, tam tarafsız olacak şekilde değiştirilmeli. 4-İktidardaki siyasileri ve emirlerindeki üst düzey yöneticileri rüşvet ve yolsuzluk suçlarında kapsam dışında tutan istisnalar yasalardan ayıklanmalı. 5-Kamu görevlileri hakkında soruşturma izni şartı kaldırılmalı. 6-Yasama dokunulmazlığı yeniden düzenlenip, rüşvet ve yolsuzluk suçlarında, istisnai olarak, sonradan dokunulmazlık tanınmalı. 7-Rüşvet ve yolsuzluk suçlarını yargılayacak uzman, yetkin ve tam bağımsız bir mahkeme kurulmalı.”

Bu listeye bakıldığında mevcut durumda rüşvetle mücadele etmenin imkânsız olduğu söylenebilir. Ayrıca rüşvet ve yolsuzluk suçlarını yargılayacak uzman ve tam bağımsız mahkemelerin olması tartışmasız bir ihtiyaç değil mi? Nasıl ki terör suçlarının yargılanması için özel mahkemeler kuruldu, benzer şekilde rüşvet ve yolsuzluk iddialarını araştıracak ve yargılayacak gerçek anlamda bilgili, yetkili ve etkili mahkemelere, ‘süreç’lere ihtiyaç vardır.

Türkiye’nin bu kötü listede bulunması hepimizi derinden düşündürmeli. Tabii ki bir an önce bu listeden çıkış için de kararlı adımlar atılmalı. Sizce bu adımlar atılır mı?