ક્ાયમેટ ચે્જ મોરચે ભારત ી વિશ્વ અગ્રણી બ ી રહેિા ી ેમ

ક્લાયમેટ ચેન્જ વિષેનલા પેરિસ કિલાિનલા પલાંચ િષ્ષ પછી, ભલાિત એિલા ગણતિીનલા વિકલાસશીલ દેશોમલાંનો એક છે ્જે પોતલાનલા ગ્ીન લકયલાંકો હલાંસલ કિી િહ્ો છે અને તે ઉપિલાંત િધુ મહત્િલાકલાંક્ી ટલાગગેટસ પોતલાનલા મલાટે વનયત કિિલા આતુિ છે.

તલા્જેતિમલાં ક્લાયમેટ એમ્બિશન સવમટ ખલાતે, ભલાિતનલા િડલાપ્રધલાન નિેનદ્ર મોદીએ આ ક્ેત્ે ભલાિતીય અવભગમ િ્જૂ કિતલાં ્જણલાવયું હતું કે, આપણે હજી િધુ ઉંચલા લકયલાંકો નક્ી કિિલા જોઈએ, ભલે આપણે ભૂતકલાળ ભૂલીએ નહીં. ભલાિત પોતે નક્ી કિેલલા પેરિસ સમ્જુતી મુ્જબિનલા ટલાગગેટસ તો હલાંસલ કિશે ્જ, એથી પણ િધુ કલામગીિી કિશે એિું તેમણે ઉમયેુંુ હત.ું

2019ની યુએન ક્લાયમેટ એકશન સવમટ ખલાતે મોદીએ કહ્ં હતું કે, એક ટન ઉપદેશો કિતલાં એક અંશ આચિણનું મૂલય િધલાિે છે. અમે તમલામ ક્ેત્ે વયિહલારિક પગલલાં લઈ િહ્લા છીએ અને તેમલાં ઉર્્ષ, ઉદ્ોગો, પરિિહન, કૃવષ તથલા હરિયલાળીયુક્ત વિસતલાિોનલા િક્ણનો સમલાિેશ થલાય છે. અમે ક્લાયમેટ એકશન તથલા ક્લાયમેટ એમ્બિશન મોિચે એક અગ્ણી બિની િહેિલા અમલાિી સમગ્ સમલા્જની યલાત્લામલાં પગલલાં લઈ િહ્લા છીએ. ભલાિત એ િલાસતવિક મસિકલાિે છે કે ક્લાયમેટ ચેન્જનલા મોિચે લડત શસત્લાગલાિોમલાં બિેસીને લડી શકલાય નહીં. તેનલા મલાટે એક સંકવલત, સિ્ષગ્લાહી અને સંપૂણ્ષ અવભગમની આિશયકતલા છે. તેમલાં નવિનીકિણની તેમ્જ નિી અને ટકલાઉ ટેકનોલોજીઝની આિશયકતલા છે. આ અવનિલાય્ષતલાઓ વિષે સભલાન હોિલાનલા પગલે, ભલાિતે તેનલા િલાષ્ટીય વિકલાસમલાં તેમ્જ ઔદ્ોવગક વયૂહિચનલાઓમલાં ક્લાયમેટને મુખય પ્રિલાહમલાં સમલાિી લીધી છે.

ઉર્્ષ તમલામ ક્લાયમેટ વયૂહિચનલાઓનલા કેનદ્રમલાં છે. અમે મલાનીએ છીએ કે, ભલાિત ક્ીન એનર્જીનું એક પલાિિહલાઉસ બિની િહ્ં છે અને કલાબિ્ષન ડલાયોકસલાઈડ ઉતપન્ન કિતલા સત્ોતોમલાંથી પરિિત્ષન કિી િીનયુએબિલસ તેમ્જ વબિન અમસમ્જનય ઈંધણનલા સત્ોતો તિફની ઉર્્ષની પરિિત્ષન યલાત્લામલાં તે એક અગ્ણી છે.

અમે ભલાિતની

િ ી ન યુ એ બિ લ

એ ન ર્જી ન ી ક્મતલાને નલાથિલાની રદશલામલાં અવિિતપણ આગળ ધપતલા િહેિલા સજ્જ છીએ. અમલાિી િીનયુએબિલ એનર્જીની ક્મતલા સમગ્ વિશ્વમલાં કદમલાં ચોથલા ક્રમની સૌથી મોટી છે. અમે ક્મતલાનલા વિસતિણની ્જે કલામગીિી હલાથ ધિી છે, તે પણ વિશ્વની સૌથી મોટી કિલાયતોમલાંની એક છે. આમલાંની મોટલા ભલાગની ઉર્્ષ સૌથી િધુ સિચછ ઉર્્ષ સત્ોત – સૂય્ષમલાંથી આિશે.

અમે આ ક્ેત્ે પ્રગવત થઈ િહ્લાનું વનહલાળી પણ િહ્લા છીએ. શરૂઆતનલા તબિક્ે, અમે 2022 સુધીમલાં 175 ગીગલા િોટ િીનયુએબિલ એનર્જી મલાટેની પ્રવતબિદ્ધતલા વયક્ત કિી હતી. એનલાથી તો અમે આગળ વનકળી ચૂકયલા છીએ અને આગલામી બિે િષ્ષમલાં અમે 220 ગીગલા િોટથી િધુની ક્મતલાએ પહોંચીશું એિી ધલાિણલા છે. અને 2030 સુધીમલાં તો અમલારૂૂં લકય ઘણું િધુ મહત્િલાકલાંક્ી, 450 ગીગલા િોટસનું છે. 2030 સુધીમલાં ભલાિતમલાં પેદલા થતી િી્જળીમલાંથી 40 ટકલાનું ઉતપલાન નોન-ફોવસલ ફયુઅલ (વબિન અસમી્જનય ઈંધણ) મલાંથી કિિલાની અમલાિી નેમ છે. અમલાિલા અથ્ષતંત્ની પ્રદૂષણ ઉતસ્જ્ષનની સઘનતલામલાં 33-35 ટકલા (2005નલા સતિેથી) ઘટલાડો 2030 સુધીમલાં કિિલાનલા અમલાિલા પ્રયલાસોને આ પ્રકલાિની સિચછ ઉર્્ષની પહેલનો સુયોગય સથિલાિો મળી િહેશે.

એલઈડી લે્્પસનો ઉપયોગ કિિલાનું િલાષ્ટીય અવભયલાન – ઉર્લલા યો્જનલા દિ િષગે કલાબિ્ષન ડલાયોકસલાઈડનલા ઉતસ્જ્ષનમલાં 38.5 વમવલયન ટનનો ઘટલાડો લલાિી િહ્ં છે. 80 વમવલયનથી િધુ પરિિલાિોને િસોઈ મલાટે સિચછ ઈંધણ પુરૂૂં પલાડતી ઉજ્જિલલા યો્જનલા વિશ્વની સૌથી મોટી ઉર્્ષ પહેલોમલાંની એક છે.

ક્લાયમેટ એકશન તથલા તેનું ટકલાઉપણું અનેકવિધ ક્ેત્ોની સિકલાિી યો્જનલાઓનું અંગભૂત પલાસુ બિનલાિલાઈ િહ્ં છે. અમલારૂૂં સમલાટ્ષ સીટીઝ વમશન ભલાિતનલા 100થી પણ િધુ શહેિોમલાં તયલાંનલા તંત્ને ક્લાયમેટ ચેન્જનલા પડકલાિો સલાથે અનુકુલન સલાધિલામલાં અને તે મોિચે ટકલાઉપણું હલાંસલ કિિલામલાં તેમને મદદરૂપ થઈ િહ્ં છે. િલાષ્ટીય સિચછ હિલા કલાય્ષક્રમનો ધયેય આગલામી ચલાિ િષ્ષમલાં િલાયુ પ્રદૂષણ (પીએમ 2.5 અને પીએમ 10) મલાં 20 થી 30 ટકલાનો ઘટલાડો લલાિિલાનો છે.

ગ્લા્ય ભલાિતમલાં તમલામ પરિિલાિોને તેમનલા ઘિમલાં ્જ નળ દ્લાિલા પુિતું અને સલલામત પીિલાનું પલાણી પુરૂૂં પલાડિલાનલા ધયેય સલાથેનલા ્જલ જીિન વમશનમલાં પણ ટકલાઉપણલા ઉપિ વિશેષ ઝોક છે. િધુ વૃક્ો િોપિલામલાં આિી િહ્લા છે, ખિલાબિલાની િધુ ્જમીન નિસલાધય કિિલામલાં આિી િહી છે, ્જેની પલાછળનો ધયેય કલાબિ્ષન વસંક ઉભી કિિલાનો છે, ્જે િલાવષ્ષક અઢી થી ત્ણ વબિવલયન ટન કલાબિ્ષન ડલાયોકસલાઈડ શોષી લઈ શકે. અમે એક હરિયલાળલા પરિિહન નેટિક્કની સથલાપનલા કિિલાની રદશલામલાં પણ ઝડપથી આગળ િધી િહ્લા છીએ, કલાિણ કે હયલાત પરિિહન વયિસથલા અમલાિલા મોટલા શહેિોમલાં મોટલા પલાયે પ્રદૂષણ ઉતસ્જ્ષન કિી િહી છે.

ભલાિતમલાં ભલાવિ પેઢીની મલાળખલારકય સુવિધલાઓ ઉભી કિિલામલાં આિી િહી છે, ્જેમલાં સલામુદલાવયક પરિિહન પ્રણલાવલ, હરિયલાળલા હલાઈિેઝ તથલા ્જળ પરિિહન મલાગગોનો સમલાિેશ થલાય છે. ભલાિતમલાં મલાગગો ઉપિ ફિતલા 30 ટકલાથી િધુ િલાહનો ઈલેકટ્ીક હોય તેિો ધયેય હલાંસલ કિિલા એક િલાષ્ટીય ઈલેકવટ્ક મોવબિવલટી ્પલલાન હેઠળ ઈ-મોવબિવલટી ઈકોસીસટમની િચનલા કિિલામલાં આિી િહી છે.

આ બિધી પહેલો અમલાિલા પોતલાનલા ભલલા મલાટે પણ છે કલાિણ કે ક્લાયમેટ ચેન્જની વિપરિત અસિોથી નુકશલાન થઈ શકે તેિલા દેશોમલાં ભલાિતનો સમલાિેશ થલાય છે. અમે એ વિષે પણ સભલાન છીએ કે હજી તો ઘણી લલાંબિી મ્જલ કલાપિલાની છે, છતલાં આ પ્રયલાસોનલા લલાભ મળિલા શરૂ થઈ ગયલા છે. 2005-15નલા ગલાળલાની તુલનલાએ ભલાિતનલા પ્રદૂષકોનલા ઉતસ્જ્ષનની ઘવનષ્ઠતલામલાં 21 ટકલા ઘટલાડો થયો છે. અને હિે પછીનલા એક દલાયકલામલાં તેમલાં િધુ ઘટલાડો થિલાની અમલાિી અપેક્લા છે. ક્લાયમેટનલા ક્ેત્ે ભલાિત એક ્જિલાબિદલાિ િૈવશ્વક નલાગરિક બિની િહેિલા ધલાિે છે. અમે ફક્ત અમલાિલા પેરિસ કિલાિની પ્રવતબિદ્ધતલાઓ પુિતી અમલાિી કલામગીિી વસવમત નથી િલાખતલા, તેથી આગળ િધીને ક્લાયમેટ એકશનનલા મોિચે આંતિિલાષ્ટીય સહકલાિ િઘુ સઘન બિનલાિિલા અમે નવિનતમ સલાધનોનો ઉપયોગ કિી િહ્લા છીએ.

િૈવશ્વક સતિે કલાબિ્ષનનું ઉતસ્જ્ષન ઘટલાડિલાનલા મલાગગો કૂંડલાિિલા મલાટે કલાય્ષિત એિી કેટલીક વિશ્વ સતિની સંસથલાઓ, ્જેમ કે ઈનટિનેશનલ સોલિ એલલાયનસ તથલા ધી કોએવલશન ફોિ ડીઝલાસટિ િેવઝવલયનટ ઈનફ્લાસટ્કચિની સથલાપનલા ્જ અમે કિી છે. ઈનટિનેશનલ સોલિ એલલાયનસમલાં 80થી િધુ દેશો જોડલાયલા છે અને એ િીતે, તે સૌથી ઝડપી વૃવદ્ધ પલામી િહેલી આંતિિલાષ્ટીય સંસથલાઓમલાંની એક બિની િહી છે. આ િીતે, િલાષ્ટીય પગલલાં અને ્જિલાબિદલાિીભયલા્ષ આંતિિલાષ્ટીય નલાગરિકત્િનું સંયો્જનનલા પગલે વિકલાસશીલ દેશોનલા સમુદલાયમલાં ભલાિતનું સથલાન વિવશષ્ટ બિની િહ્ં છે અને ક્લાયમેટ મોિચે વિચલાિો અને તેનલા અમલમલાં અગ્ણી બિની િહેિલાની તેની મહત્િલાકલાંક્લાની વસવદ્ધનલા મલાગગે તે આગળ ધપી િહ્ં છે.

(આ લેખના લેખક ભારતના વવદેશ સવચવ હર્ષ વધ્ષન શુંગલા છે, તેમાં વયક્ત કરાયેલા વવચારો તેમના અંગત છે)