ગળતષેશ્વર રહાદેિ

ગળતી અનષે રદી નહીના સંગર સ્થળે આિષેલું નારદ રુવનની તપોભૂવરનું તી્થ્મ

ખેડવા

મજલ્વાનવા ઠવાસરવા તવાલુકવાિવાસં અસંબવા્ ગવાિ નજીક ડકોર નજીક િહીસવાગરનવા કકનવારવા પર આ્ેલુસં તીથ્ય ગળતેશ્વર ઇ. સ. 949નવા સિયનુસં હો્વાનુસં િનવાય છે. અહીં ગળતી નદી અને િહી નદીનો સસંગિ થવાય છે. આ સસંગિ સથળે શ્વા્ણ િવાસિવાસં સ્વાન કર્વા શ્દ્વાળુઓ િોટી સસંખયવાિવાસં ઉિટે છે. ગળતી નદીનવા

નીર મશ્મલસંગને અમભષેક કરીને ્હે છે. ગુજરવાતિવાસં ગળતેશ્વરનવાસં ત્રણ સથવાનકો છે. જેિવાસં ખેડવા મજલ્વાનુસં ખયવામત પ્રવાતિ અને પ્રવાચીન છે. બીજુસં, અિદવા્વાદ મજલ્વાનવા સવાબરિતી નદીનવા કકનવારે છે. જયવારે ત્રીજુસં સુરત મજલ્વાનવા ટીમબવા ગવાિથી થોડે દૂર તવાપીનવા કકનવારે મત્ર્ેણી સસંગિ સથળે આ્ેલુસં છે. ગળતેશ્વર િહવાતમયની કથવા "તવાપીપુરવાણ"િવાસં આપેલી છે જે રસપ્રદ છે. ભગીરથ રવાજાએ પોતવાનવા મપતૃઓનો ઉદ્વાર કર્વા ગસંગવાજીને પ્રસન્ન કયવાાં. પણ ગસંગવાજી પૃથ્ી પર જતવાસં ન હતવાસં, તયવારે શસંકર ભગ્વાને કવારણ પૂછયુસં? ગસંગવાજીએ કહ્સં: "પૃથ્ી પર તવાપી િવાન્ીનવાસં પવાપ દૂર કરનવાર ્હે છે. તેથી િવારે જ્વાની જરૂર નથી." તવાપી કકનવારે િરનવાર િવાણસ ગિે તેટલો દુરવાચવારી હોય પણ સદગમત પવાિતો હતો. તેથી યિરવાજાએ પૃથ્ી પરની બધી નદીઓને પોતવાની પવાસે યિપુરીિવાસં બોલવા્ી, ધિ્યરવાજાએ તવાપીને ્સંદન કરી મ્શેષ સથવાન પર બેસવાડવાસં, એટલે બીજી નદીઓ ગુસસે થઇ પૃથ્ી પર

પવાછી ફર્વા િવાસંડી, ધિ્યરવાજાએ બધવાસંને પ્રણવાિ કરી મ્ન્ી, અને કહ્સં, તવાપી સૂય્યપુત્રી છે એથી એને પ્રથિ સથવાન આપયુસં છે. આ િવાટે િવાક્કણડ ઋમષને પૂછ્વા કહ્સં. િવાક્કણડયજીએ, બધવાને શવાસંત કરી કહ્સં, હે, રે્વાજી, તિવારવા મસ્વાય બીજી કોઇ િોટી નથી, એિ હુસં િવાનુસં છુસં. પણ અહીં બોિસ િુમન છે. એિની પવાસે જાઓ તો બધી નદીઓની િવામહતી આપશે. બધી નદીઓ લોિસિુમન પવાસે ગઇ. એિણે કહ્સં, હુસં િહવાનદીઓનો અનુરિિ ન આપી શકકુૂં, એ િવાટે બ્રહ્વાજી પવાસે જાઓ. બધવાસં બ્રહ્દે્ પવાસે ગયવાસં, બ્રહ્દે્ે કહ્સં, "એક્ીસ કલપોનવા સિરણ આધવારે કહુસં તો સૂય્યપુત્રી નદી તવાપી પ્રથિ રિિે છે."

બધી નદીઓ પૃથ્ી પર પરત આ્ી, પણ ગસંગવાજીનુસં અ્તરણ જરૂરી હતુસં. િહવાદે્ે નવારદજીને બોલવા્ી કહ્સં, "તિે પૃથ્ી પર જાઓ અને તવાપીને પ્રસન્ન કરો અને તેનુસં િહવાતમય િવાગી લવા્ો, તો ભગીરથ રવાજા કૃતવાથ્ય થવાય અને ગસંગવાજી પૃથ્ી પર જાય."

નવારદજીએ પૃથ્ી પર આ્ી તવાપી કકનવારે તપ કયુાં. તવાપી પ્રસન્ન થયવાસં, અને ્રદવાન િવાગ્વા કહ્સં, તયવારે નવારદજીએ હવાથજોડી કહ્સં, હે, "હે સૂય્યપુક્ત્ી, તુસં સતય્વાકદની છે. તુસં પ્રસન્ન થઇ હોય તો તવારુસં િહવાતમય િને આપ."

નવારદનુસં કપટ સિજી ગયવાસં, છતવાસં િહવાતમય આપયુસં, પણ તવાપી રિોમધત થયવાસં, જેનવા કવારણે નવારદજીને કકુષ્ઠ રોગ થતવાસં તેજ હણવાઇ ગયુસં. આ કપટનવા કવારણે બ્રહ્વા ગુસસે થયવા અને નવારદને િનુષયયોમનિવાસં જનિ થવાય એ્ો શ્વાપ આપયો.

આ ્વાત ્વાસુદે્ે જાણી, એિણે

રંદદરનું ગભ્મગૃહ રંડપ કરતાં નીચું છે અનષે અંદરની બાજુ્થી ચોરસ છે. બહારની દીિાલ ગોળાકાર છે અનષે અનષેક ખૂણાઓ સા્થષે 24 ફીટનો વ્ાસ ધરાિષે છે. આ ખૂણાઓરાં સાત ગોખલા છે જષેરાં આઠ દદકપાલો (દદશાના રક્ક દેિો) પૈકી સાતની રૂવત્મઓ છે. ગભ્મગૃહની આગળની દીિાલ કોતરણી ધરાિષે છે, જષેરાં જષેરાં વશિના વિવિધ રૂપો દશા્મિષેલ છે અનષે તષે લગભગ નષ્ટ પારષેલ છે. ગભ્મગૃહના દ્ાર પર આબુ શૈલીના રૂપસ્થંભની કોતરણી કરેલ છે. આ વશલપો અનષે કોતરણીઓરાં ગાંધિવો, ઘોડષેસિારો, હા્થીસિારો, ર્થ, જીિન્થી મૃત્ુની ઘટરાળો િગષેરેનો સરાિષેશ ્થા્ છે.

મશ્જીને કહ્સં; મશ્જીએ નવારદને આ શ્વાપિવાસંથી ઉગવાર્વા ગસંગવાજીને પૃથ્ી પર જ્વા કહ્સં. તવાપીનુસં િહવાતમય હણવાઇ ગયુસં હતુસં. એટલે ગસંગવાજી િવાની ગયવાસં.

બીજી તરફ નવારદજીએ નદી કકનવારે મશ્મલસંગ સથવાપી પૂજન કરી ગસંગવાજીનુસં આહ્વાન કયાં.ુ ગસંગવાજી તયવાસં આવયવાસં, તે નવારદી ગસંગવા તરીકે ઓળખવાયવાસં. નવારદિુમન દેહતયવાગનવા સસંકલપ સવાથે ગસંગવાજી સમહત

ગળતષેશ્વર રંદદર પ્ાચીન વશિ રંદદર છે, જષે ગુજરાતના ખષેડા વજલ્ાના ડાકોર નજીક ગળતષેશ્વર તાલુકાના સરનાલ ગાર નજીક આિષેલું છે. 12રી સદીનું આ રંદદર તષેની વિવશષ્ટ શૈલી રાટે જાણીતું છે, જષે રધ્ ભારતની રાળિા શૈલીરાં પરરાર સ્થાપત્ની અસર િગર અનષે ચૌલુક્ (સોલંકી) સ્થાપત્ની અસર હેઠળ બંધા્ષેલું છે. તષે ચોરસ ગભ્મગૃહ અનષે અષ્ટકોણી્ રંડપ ધરાિષે છે.

તવાપીની સતુમત કરી. એિની સતુમતથી તવાપી પ્રસન્ન થ.વાસં, અને કકુષ્ઠરોગથી િુક્ કયવા્ય. અને તયવાસં ગળતેશ્વરનુસં મલસંગ પ્રગટ થયુસં.

જયવાસં ગસંગવા અને તવાપી િળયવાસં, તે સથળે િોક્ આપનવાર ગણવાયસંુ. ગળતેશ્વર સવાથે એ્ી પણ લોક્વાયકવા છે કે, અહીં સ્વાન કર્વાથી કોઢનો રોગ િટે છે. એિ પણ કહે્વાય છે કે, શરીર ગળતુસં હોય (સૂકવાતુસં હોય) તે અહીં સ્વાન કરે તો તેનસંુ દુઃખ દૂર થવાય છે.

ઠવાસરવા તવાલુકવાનસંુ ગળતેશ્વરનુસં િસંકદર કોતરણી પરથી અમત પ્રવાચીન જણવાય છે. તેનુસં મશખર તૂટી ગયેલસંુ છે, બવાજુિવાસં નદી ્હે છે, િસંકદર સોલસંકી કવાળનુસં હો્વાનુસં િનવાય છે.

િહવાિવાસની પુનિ અને શ્વા્ણ િવાસિવાસં અહીં સ્વાનનુસં ્ધુ િહત્ છે. એક કથવા િુજબ અહીં ગલ્િુમન (ચસંદ્રહવાસ) થઇ ગયવા, તેિણે મલસંગની સથવાપનવા કરી છે, પણ એ ગલ્િુમન નવારદજી (કકુષ્ઠ રોગ થતવાસં ગળ્વાથી) હો્વા જોઇએ. અહીં નજીક ગણેશ, હનુિવાનજી, દત્તવાત્રેય, રવાિલક્િણ સીતવા અને અનય પસંથોનવા ગુરુજનો, દે્દે્ીઓ પણ િૂકવાયવાસં છે.