Chaidh luchd na Gàidhlig an leigeil sìos gu mòr
Bithear tric a’ cluinntinn gu bheil poileataigs mu dheidhinn a bhith a’ dèanamh taghadh eadar suid, seo ‘s an-ath-rud. No, ‘s dòcha ann an suidheachadh far a bheil an sporan poblach cho gann, mar a tha gun teagamh an-dràsta, ‘s e d’ inntinn dèanamh an àirde cò tha a’ dol a dh’fhaighinn a’ bhrisidh-dhùil as motha.
Ann an suidheachadh dhen t-seòrsa sin, cha bhi farmad aig mòran dhan luchd-phoileataigs, gu h-àraid dhaibh-san air a bheil an t-uallach na co-dhùnaidhean cruaidh is duilich sin a dhèanamh.
Ach bhiodh e na chuideachadh nach beag – dha-rìribh ciallach – ma tha an làmh cheart is an làimh chlì ag obair còmhla; mura h-e teachdaireachd chaochlaideach a tha iad a’ toirt seachad dhan t-sluagh.
Bhon taobh a-muigh agus dha cuid, ‘s dòcha gu bheil mì-thoileachas na coimhearsnachd Gàidhlig ri gearraidhean an Riaghaltais beagan neochothromach. Nach bu chòir dhaibh, mar a h-uile roinn eile, an cuibhrean fhèin dhen dhuilgheadas a ghiùlan?
Tha bunait mhoralta air a sin. Ach, ‘s e an duilgheadas gur e dealbh gu math diofraichte a bha an Riaghaltas fhèin a’ toirt seachad.
Bha a h-uile coltas gun robh iad air gabhail ris, mu dheireadh thall, gum feum mòran a bharrachd a dhèanamh airson an cànan a shàbhaladh mar chànan coimhearsnachd anns na sgìrean traidiseanta.
Dha-rìribh, bha Bile nan Cànanan Albannach, a thàinig a-mach aig deireadh 2023, a’ cur prìomhachas air “sgìrean cànain brìghmhor” far an robh a’ Ghàidhlig bitheanta gu bho chionn ghoirid. Chan eil agus cha robh e builleach soilleir dè dha-rìribh a bha seo a’ ciallachadh. Ach, gu cinnteach; cha robh dùil aig duine gum biodh e a’ ciallachadh gum feumadh roinnean eile dhen Ghàidhlig fulang ri linn.
Ann an 2021/2022, thug Riaghaltas na h-alba àrdachadh de £400,000 sa bhliadhna dha Bòrd na Gàidhlig; a' bhliadhna às dèidh sin £500,000 agus ann an 2023/2024 £354,000.
Cha b’ e fialaidh mhòr sam bith a bh’ air a chùlaibh ach tuigse gum feumadh Bòrd na Gàidhlig tòrr a bharrachd taice airson nan dleasdanasan aca a choileanadh agus a’ Ghàidhlig a dhìon mar rud prìseil do chultar na h-alba. Ach, bha a h-uile coltas gun robh àrainneachd thaiceil ga cruthachadh.
Agus an t-seachdain-sa, thàinig am buille chruaidh, a-mach às an adhar cha mhòr, gun tig £354,000 a thoirt bho Bhòrd na Gàidhlig sa bhliadhna a tha romhainn.
An coimeas ri buidseat farsaing Riaghaltas na h-alba ‘s mòr as fhiach e. Cha phàigheadh e fiu ‘s airson còta-peant air an Glen Sannox.
Ach dhan Ghàidhlig, bheir e buaidh mhòr. Thuirt Bòrd na Gàidhlig gum feumadh iad cur às do dhithis oifigearan planaidh-cànain agus oifigear foghlaim, a thuilleadh air lìonradh de dh’oifigearan leasachaidh air feadh Alba.
‘S beag an t-iongnadh gu bheil luchd na Gàidhlig air an tàmailteachadh agus feargach.
Tha Riaghaltas na h-alba ag ràdh gu bheil iad fhathast taiceil dhan chànan. ‘S dòcha gur e sin a tha aon làmh ag ràdh. ‘S e duan gu math eadar-dhealaichte a th’ aig an làimh eile.