Proffie help skole water bespaar
’n Professor en sy span se meters wat waterverbruik monitor, help Wes-Kaapse skole miljoene liters bespaar
IN LANG toue wag wagmense mense om omhul hul waterhouers vol te maak. Polisiemanne en soldate staan reg om die orde te herstel as mense se geduld moontlik sou opraak . . .
Dit klink dalk soos ’n toneel uit ’n rampfliek, maar volgens burgemeester Patricia de Lille kan dit Kaapstad se voorland wees. Sy het selfs ’n datum verbind aan Dag Zero, oftewel die dag dat die Moederstad se krane kan opdroog: 13 Mei 2018. Die stad sal dalk dan die meeste krane moet toedraai; inwoners sal daagliks by 200 punte moet toustaan vir 25 L water elk.
Dié dag kan volgens Patricia moontlik vermy word as mense hier voortaan hul daaglikse waterverbruik tot hoogstens 87 L per kop per dag beperk en g’n druppel in die stad vermors word nie, berig Netwerk24. Dit is waar mense soos prof. Thinus Booysen (39) ter sprake kom. Dié elektriese en elektroniese ingenieur en sy span maak reeds ’n reuseverskil deur skole watervermorsing te help keer.
Thinus, wat ingenieurswese aan die Universiteit Stellenbosch (US) doseer, is die brein agter die watermetertoestel Dropula, wat sedert Mei by 28 skole in die Wes-Kaap geïnstalleer is. Danksy die toestel is sowat 6 miljoen liter water sedertdien bespaar, vertel hy. En wanneer dit oor die volgende paar maande in sowat 300 skole geïnstalleer word, sal die daaglikse besparing na verwagting 3 miljoen liter water beloop.
“Dit gaan eintlik oor bewustheid,” sê Thinus, wat saam met nog agt innoveerders die US-sake-eenheid Bridge to the Internet of Things (Bridgiot) bedryf. Sy passie vir waterbesparing spruit uit sy beheptheid met doeltreffendheid. “Dit maak my vrou mal, maar ek hou nie daarvan wanneer vermors word nie.”
Thinus is getroud met prof. Ronelle Burger, ’n US-professor in ekonomie. Hulle het twee dogters, Hannah (8) en Kara (4). “Een van hulle het nou die dag gevra hoekom ons heeltyd oor water moet praat.”
Maar dis danksy ’n gesprek met Thinus einde Mei op die radiostasie Cape Talk dat ondernemings en die Wes-Kaapse onderwysdepartement die installering van die Dropula by skole moontlik maak. Die departement gee 40% van die geld vir installering en bedryfskoste as befondsers 60% gee. Bridgiot het meters vir huise en klein besighede beskikbaar, maar is tans oorweldig deur die skoleprojek.
Die Dropula is ’n boksie sagteware wat met ’n koperdraad aan ’n munisipale watermeter gekoppel word. Die sagteware stuur voortdurend met selfoontegnologie lesings na ’n bediener. Die Bridgiot-span monitor dit voltyds, en as hulle ongewoon hoë verbruik waarneem, SMS of e-pos hulle die skool dadelik.
“In die Julievakansie het ’n pyp byvoorbeeld by die Laerskool Stellenbosch gebars en omtrent 250 L water per minuut uitgestoot. Niemand sou geweet het nie; dit was vakansie. Ons kon iemand stuur om te kyk wat aangaan. So is omtrent R50 000 se vermorsing gekeer,” sê Thinus.
Die Dropula-stelsel kos R30 000 per skool per jaar. Daarvan is R10 000 vir die meter, monitering en bewusmaking. Ná sowat twee weke van waterverbruikontleding word loodgieters gestuur om byvoorbeeld lekkende pype te herstel. Daarvoor word R20 000 begroot. “Met hierdie herstelwerk word 60% van die besparings behaal,” sê Thinus.
Bridgiot stel ook ’n praktiese plan voor, soos dat sekere krane vir sekere tye van die dag toegedraai word of dat urinale net tydens pouse gespoel kan word.
“Ons is nou by 28 skole. As elkeen van hulle 500 leerders het, sit ons met 14 000 leerders wat oor 10 jaar baie meer bewus gaan wees van waterverbruik,” sê Thinus. “Jy plant die saadjie, en daai kinders bespaar by die huis water.”