DIE MAN WAT ONS RAND MOET RED
Wie is ons nuwe finansies minister, en is hy reg vir die jop?
AGT jaar lank kon die voormalige president van die Reserwebank die bestaan van ’n landelike heer voer. Hy het ná sy uittrede tyd op sy geliefde plaas deurgebring, visgevang, in die sosiale media uitgehang en ’n ogie oor sy sakebelange gehou. Maar eensklaps is die lewe vir Tito Mboweni (59) heelwat bedrywiger.
“Ek dink die president het pas my vryheid weggeneem,” het Mboweni gesê pas nadat hy as ons nuwe minister van finansies ingehuldig is. En dis dalk nie ’ n oordrywing nie, want pres. Cyril Ramaphosa het hom immers in die warmste kabinetstoel van almal geplaas.
Nadat sy voorganger, Nhlanhla Nene (59), in die felle kollig van die Zondokommissie oor staatskaping bedank het, is die land se begroting van R1,5 triljoen nou in Mboweni se hande. Hy spring op 24 Oktober reeds met sy mediumtermynbegroting aan die diep kan tin.
Maar wie is die man wat ons olike ekonomie gesond moet dokter; en dit terwyl ons die wonde van staatskaping lek? Gaan hy die regte doepa voorskryf? DIE MAN AGTER DIE MINISTER
S Hy het ’n stewige opvoeding: Dié boorling van Tzaneen in Limpopo, die jongste van drie kinders, het vir ’n B.Com.-graad aan die Universiteit van Limpopo, voorheen die Universiteit van die Noorde, begin studeer voor hy in 1980 in ballingskap gegaan het, maar hy het nie dié studie voltooi nie. Hy het in die 1980’ s ’ n graad in ekonomie en
politieke wetenskap aan die Universiteit van Lesotho behaal en toe ’n meestersgraad in ekonomie aan die Universiteit van Oos-Anglië in Engeland. Hy was in dié tyd reeds in die ANC bedrywig.
S Hy is ’n boer en buitelugman: Hy het al dikwels na homself as die “boer en hertog van Magoebaskloof” verwys, waar hy met skape, bokke en hoenders boer. Hy skerts graag oor sy ”veelrassige” skape. “Op die een of ander manier het my skape en lammers my droom van nierassigheid bewaarheid,” het hy op Facebook gesê. “Swart, wit en bruin. Ongelooflik!” Oor sy liefde vir visvang het hy al gesê: “Dis wonderlik terapeuties.”
S Hy’s modieus: Hy was nog altyd gaande oor ’n goeie snyerspak met ’n bypassende onderbaadjie en ’n kleurryke das. Tydens sy Reserwebankdae is nege uit 10 van sy pakke met die hand deur die Johannesburgse snyer Peter Reso gemaak. Hy het ook graag handgemaakte hemde daarby gedra, met sy voorletters op die hempsak geborduur.
Die afgelope agt jaar het die “hertog” ’n voorliefde vir stylvolle Madibahemde getoon. Maar noudat hy terug in die kabinet en die politieke kollig is, kan ons waarskynlik verwag om hom weer in snyerspakke te sien.
S Hy’s ’n lekkerbek: In die sosiale media vertel Mboweni gereeld van nuwe restaurante en geregte. Hy beproef graag nuwe dinge, al sluk hy soms swaar daaraan. In Maart waarsku hy by ’n selfie op T witter :“Oppas vir Oos-Afrikabrandrissies op amptelike geleenthede.
Te sterk en jy sal kwaai sweet. Nie goed vir jou nie, maar smaaklik.”
Maar hy geniet ook tradisionele kos, vertel sy niggie Nhlamulo Mboweni, wat ’n kleuterskool op Sasekani buite Tzaneen bestuur. “Hy is ’n groot aanhanger van mopaniewurms, pap en geblikte vis.”
En hy hou van ’n winskoop. “Lucky Star het ’n BTW-koers van nul,” het hy vroeër vanjaar oor dié sardyne getwiet. “Dankie, nasionale tesourie, dat julle aan ons pensioentrekkers dink.”
S Hy is uitgesproke op Twitter: Mboweni het al die oë laat rek met van sy twiets. By ’n flopkiekie waarop net die bokant van sy gesig sigbaar is, skryf hy: “Ontspan, my mense! My ore is nie sonder vergoeding onteien nie. Dis my swak selfiefotografie. Ek moet leer om horisontaal te kantel.”
By ’n foto van hom wat snoeker speel met ’n kleurryke das met daggablaartjies op nadat hy as die president van die Reserwebank aangewys is, twiet hy: “1998, Reuters-kantore! Ontspanne. In Beheer. Aangewys as Reserwebankpresident! Verkeerde das !”
By nog ’n foto, van die EFF-leier, Julius Malema wat ’ n vreemde danspassie uitvoer, skryf hy: “Sal iemand asseblief vir my homeboy wys hoe om ’n leierskapsdans uit te voer!!”
Mboweni is so gewild, die plaaslike rapper Cassper Nyovest het verlede jaar die liedjie Tito Mboweni die lig laat sien. Nadat hy as minister van finansies aangewys is, het die liedjie internasionaal opslae gemaak. Die getal trefslae vir die musiekvideo het die hoogte ingeskiet.
(Van vorige bladsy) Teen druktyd is dit al meer as 3,6 miljoen keer op YouTube gekyk.
Hy hou sy gesinslewe privaat: Hy is dalk uitgesproke op Twitter, maar sy persoonlike lewe hou Mboweni privaat. Die enkellopende pa van drie word selde met ’ n metgesel in die openbaar afgeneem. As hy ’n spesiale maat het, hou hy dit geheim. In ’ n vroeëre onderhoud met Huisgenoot se sustertydskrif YOU het hy geskerts hy speel gereeld metgesel vir “talle pragtige vroue”. Oor sy kinders praat hy ook nie. Die uitsondering was toe sy seun, Tumelo (29), in 2013 deur die polisie uit ’n taxi gehaal en gevra is om sy paspoort te wys nadat hy verkeerdelik as ’ n onwettige immigrant aangesien is. ’n Woedende Mboweni het getwiet: “Ek is nou keelvol vir die xenofobiese polisie. Ek sal die minister van polisie bel om te kla oor wat gebeur het.”
IS HY DIE REGTE MAN VIR DIE POS?
Hy is ervare: Mboweni was van 1994 tot 1999 arbeidsminister in wyle Nelson Mandela se kabinet. In dié pos was hy ’n sterk beleidmaker. In die vroeë 1990’s was hy ’ n lid van die ANC se makroekonomiese navorsingsgroep wat strukturele en institusionele verandering in die ekonomie moes teweegbring. Hy bring dus heelwat na die tafel, sê die politieke ontleder dr. Ntsikelelo Breakfast van Stellenbosch.
In 1999 is hy as president van die Reserwebank aangestel. “Terwyl hy die Reserwebank president was, het die ekonomie gegroei en het ekonomiese stabiliteit gedy,” sê Ntsikelelo. Hy was ’n dekade lank in dié pos voor hy die privaat sektor betree het.
Mboweni was in die raad van die mediese versekeringsreus Discovery en was voorsitter van die rade van die nywerheidsmaatskappye Nampak, AngloGold Ashanti en SacOil. Hy is al lank lid van die ANC se nasionale uitvoerende komitee.
Hy boesem vertroue in: Met Mboweni se aanstelling wil Ramaphosa sy ietwat brose beheer oor die ANC versterk, sê die politieke ontleder Daniel Silke. “Dit was ’n aanstelling met erns en geloofwaardigheid – en die markte het dienooreenkomstig goed gereageer.”
Die rand het die Dinsdag met die aankondiging van hom as nuwe minister van finansies met amper 30c teen die dollar versterk. Teen die Woensdagoggend het dit op R14,55 teenoor die Amerikaanse geldeenheid verhandel. Dit is aansienlik beter as die R15,06 waar dit gedraai het kort voor Ramaphosa aangestel is.
“Hy het uitgebreide ervaring van regering sowel as die ANC se ekonomiese beleidsgroep,” sê Ntsikelelo. “Hy bring ervaring wat by sakevertroue aansluit en hopelik tot ekonomiese groei en stabiliteit sal bydra.”
Ook prof. Raymond Parsons, ’ n ekonoom van die Noordwes-universiteit, meen Mboweni is die regte man vir die pos. “Die sleutelaanstelling van Mboweni help verseker stabiliteit en konsekwentheid in beleidsrigting,” sê hy.
Daniel sê Ramaphosa hosa wou duidelik ’n n minister van finansies hê wat sy ideologiese taal praat en die agtergrond het om kwynende vertroue in die ekonomie aan te pak.
“Mboweni het dit en meer. Hy het ’n mate van respek in die ANC, asook korporatiewe blootstelling, en was ’n weldeurdagte keuse. Hy sal binnelandse en buitelandse beleggers ’n gevoel van veiligheid gee.”
Wat sê sy kritici? Mboweni se aanstelling as finansiesminister is deur die Nasionale Unie van Metaalwerkers van Suid-Afrika gekritiseer.
“Ons kan nie aanvaar dat die armstes enige voordeel sal trek uit ekonomiese groei nie. Tydens sy termyn by die Reserwebank het die ekonomie gegroei, maar die materiële toestande van die werkersklas het nie verander nie,” maan Ntsikelelo.
Toe hy by die Reserwebank was, het Cosatu en die Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party hom daarvan beskuldig dat hy vir die sake- elite en teen die werkers was omdat hy ’n inflasieteikenbeleid ingestel het om rentekoerse te beheer.
“Mboweni is destyds deur linksgesindes in die ANC as ’n Mbeki-lojalis bestempel omdat hy sakevriendelike beleid voorgestaan het,” sê Ntsikelelo. “Die linkses het dit nie vergeet nie.” EKSTRA BRONNE: FIN24, THEDAILYPOST, BUSINESSINSIDER, MEWS24, TECHCENTRAL, EWN, NETWERK24