Als wat jy wil weet oor haaie
Ons dink hulle is gevaarlik, maar dis eintlik die mens wat hulle bedreig
HAAIE is van die mees gevreesde visse in die see. Terwyl sommige haaie as superroofvisse beskou word, is daar ander haaispesies wat skadeloos is vir sowel seediere as die mens.
MEER AS 500 SPESIES
Dié merkwaardige seedier, waarvan daar sowat 500 spesies is, wissel wat lengte, grootte, dieet en voorkoms betref. Sommige haaie, soos die dwerglanternhaai, is so groot soos ons handpalm, terwyl die walvishaai tot langer as 14 m kan word. Hiermee saam verskil haaie se dieet ook van mekaar. Die meeste haaie is karnivore (vleisvreters). Waar sommige haaie soos die bekende grootwithaai ’n gevreesde roofvis is, is daar die grootste dier in die see, die walvishaai, wat net van plankton leef. Plankton is drywende dierlike en plantaardige organismes.
Haaie is merkwaardige seediere. Tog beskou die mens hulle dikwels as die vyand. Dink ’n bietjie aan stories van haai-aanvalle of flieks waarin haaie as die gevaarlike karakters uitgebeeld word. Die waarheid is dat die mens veel gevaarliker as die haai is. Dit is dan juis die mens wat die haai se natuurlike habitat betree!
Maar hoekom sal haaie, wat in sommige gevalle ’n superroofdier is, bedreig word? En kan ons hulle nog red voor sommige spesies heeltemal uitsterf?
MOND VOL TANDE Haaie wissel duisende tande in hul leeftyd. Sommige haaie verloor tot 30 000 tande in hul lewe. ’n Tierhaai kan in een jaar minstens 2 400 tande wissel.
RED ONS RIWWE Haaie het gesonde koraalriwwe nodig om voort te plant. Baba-haaie het skuiling nodig van roofdiere (BO). REGS: Haaie wat eiers lê, heg hul eieromhulsels (meerminbeursies genoem) aan koraal.
HOEKOM WORD HULLE BEDREIG?
Die voortbestaan van haaie word alleen deur menslike aktiwiteite bedreig. Dit sluit kommersiële visvangs en die agteruitgang van habitatte (habitatdegradering) in. ’n Onlangse studie toon dat ’n geraamde 100 miljoen haaie jaarliks doodgemaak word. In sommige gevalle gaan haaie dood sonder die mense se direkte optrede. Haaie beland in ’n haainet juis om hulle weg te hou van kusgebiede waar mense graag in die see swem. Of die vang en doodmaak van haaie vind doelbewus plaas deur mense wat finansieel daaruit voordeel trek.
Die afname in haaigetalle het ’n uitwerking op alle soorte haaispesies.
Kommersiële visvangs is die grootste bedreiging wat tot oorbevissing en tot die vermindering van haaie lei. Omdat haaie gewild is vir hul vinne, vleis, vel, lewer, olie en kraakbeen, is daar verskillende redes waarom hulle ’n gunsteling is om te vang. In Asiese lande word haaivinne as medisyne gebruik, terwyl haaivinsop ’n luukse kossoort by veral huwelike en feeste is.
In Asië word haaivinne as ’n simbool van mag, rykdom en goedhartigheid beskou.
Verder veroorsaak ’n groot aantal kommersiële skepe ook dat haaie verstrengel raak in nette en toue wat vir ander visse bedoel is.
Besoedeling het ook ’n impak op haaigetalle. Besoedeling wat onderwaterhabitatte aantas, het ’n uitwerking op die voortplanting van haaispesies. Alle haaie is afhanklik van ’n gesonde ekostelsel om voort te plant en kos te kry. Verskeie haaispesies gebruik onderwaterriwwe en plantegroei soos bamboes om jong haaie binne ’n beskutte area groot te maak.
Byna alle rifhaaie word tans bedreig en hulle word deur uitsterwing in die gesig gestaar. Verder word die walvishaai en hamerkophaai ook
bedreig, terwyl die merkwaardige grootwithaai as kwesbaar geklassifiseer word.
HOE KAN ONS HAAIE BESKERM?
Wanneer jy lees wat tot die bedreiging van haaie lei, wat dink jý kan gedoen word om te verseker ons haaie word beskerm? Terwyl jy aan maniere dink, kom ons kyk na so ’n paar voorbeelde.
Bewusmakingsveldtogte wat jonk en oud leer hoe belangrik haaie vir ’n gesonde onderwaterekostelsel is, kan help dat mense hulle beywer vir ’n skoon en versorgde oseaan.
Die aantal haaie wat gevang, doodgemaak en verkoop word, moet beter gereguleer word. Met ander woorde, ons moet verantwoordelike bestuur van nie net ons haaie verseker nie, maar ook hul habitatte. Daar is reeds ’n beheerliggaam wat kommersiële visvangs reguleer.
Die beheerliggaam staan bekend as Traffic en is die wêreld se grootste reguleringsnetwerk vir die natuurlewe. Die organisasie fokus op die volhoubare koop en verkoop van wilde
diere en plante.
Dit is natuurlik nie die enigste beheerliggaam nie. Daar is verskeie programme wat die seelewe monitor in ’n poging om die verantwoordelike bestuur daarvan moontlik te maak.
’n Manier hoe sowel die natuur as die mens voordeel kan trek uit die gebruik van die see, is toerisme. Dorpe of stede wat aan die kus geleë is, het ’n geleentheid om dié natuurlike waterbron tot hul voordeel te gebruik.
Het jy dit al oorweeg om diepseeduik te doen om haaie van nader te besigtig? Toerisme kan ook ’n kreatiewe manier wees hoe individue meer kan leer oor die merkwaardige eienskappe van haaie en waarom die beskerming van haaie noodsaaklik is.
Verder kan bewaringsgebiede bydra tot die voorkoming van oorbevissing. Dit beteken dat sommige gebiede in die oseaan beskerm is teen kommersiële visvangs. Hiermee saam kan sekere haaispesies gelys word as beskermde seediere wat nie doelbewus gevang mag word vir persoonlike of kommersiële gebruik nie.