GELDSAKE:
As jy hoogswanger is of ’n nuwe baba het, wil jy nie nog sukkel en in lang toue staan vir UIF nie. Handel dit só sonder hassles af.
Eis jou UIF sonder veel moeite
’nNuwe baba kos geld en wanneer jy op kraamverlof is, is daar ook nie die sekerheid van ’n volle salaris nie. Jou UIF is broodnodig om al die gate ná jou baba se geboorte toe te stop. Die proses om dié voordele te eis, is egter dikwels hel vir die meeste ma’s.
Om van die werkloosheidversekeringsfonds (UIF) te eis, is baie keer nuwe ma’se enigste bron van inkomste.
Enigiemand wat op kraamverlof is, kan UIF eis, maar jy moet geregistreer wees vir UIF (jou werkgewer moet dit doen). Jy moes ook bygedra het tot UIF en jy moenie 100% van jou salaris verdien terwyl jy op kraamverlof is nie.
Die proses om UIF te eis, is egter in baie gevalle vir ma’s ’n nagmerrie en uitbetalings word maande ná die tyd eers gedoen, dikwels omdat vorms verkeed ingevul is of inligting kort. Sommige ma’s gee eenvoudig moed op en kry nooit hul geld nie.
Kaylynn Maritz (26) van Kaapstad het meer as twee maande vir haar eerste UIFuitbetaling gewag en is van bakboord na stuurboord gestuur by die departement van arbeid se kantore in Bellville.
Kaylynn se babaseun is op 19 November verlede jaar gebore. Haar werkgewer gee slegs onbetaalde kraamverlof, daarom wou sy reeds voor die geboorte seker maak haar UIF sal betyds uitbetaal word.
Twee weke voor haar seuntjie se aankoms, het sy al die vorms by die departement gekry en seker gemaak hoe en wat sy moet invul. Met haar terugkeer na die departement, is sy ná twee ure se wag in ’n ry vertel dat die vorms nie korrek ingevul is nie. Sy is onder haar nooiensvan op haar bankvorm gelys en onder haar getroude van op haar werkgewer se vorm. Datums was verkeerd ingevul en haar werkgewer en vorige werkgewer se vorms het nie gewys wanneer sy begin werk het, wanneer haar dienste beëindig is en vir hoe lank sy onbetaalde kraamverlof sou kry nie.
“Ek is terug na die bank en my werkgewer (en vorige werkgewer) om die nodige veranderings te maak. Ek was reeds hoogswanger en my voete was geswel, my rug seer en ek was baie moeg,”vertel sy.
Drie weke ná haar seuntjie se geboorte is Kaylynn en haar man weer na die departement toe, dié keer met ’n geboortesertifikaat in die hand. Ná ’n uur in die ry het iemand die vorms kom haal. Na nóg ’n uur is Kaylynn geroep en laat weet alles is reg en dat die eerste uitbetaling ’n week later gedoen sou word. ’n Week later moes sy hoor daar is geen nuus nie en steeds geen uitbetaling nie. Een week het weke geword en op 10 Januarie vanjaar het Kaylynn uitgevind haar eis is twee dae tevore afgekeur omdat die UI-19-vorm wat deur die werkgewer ingevul moet word, steeds nie volledig was nie.
“Ek kon my ore nie glo nie. Dit het beteken dat ek my werkgewer moes bel, weereens my indiensname-datums by hoofkantoor moes kry (dit het dae geneem), en weer departement toe moes gaan,”sê sy. Op 26 Januarie is Kaylynn se eis goedgekeur. Maar dié keer kon dit nie uitbetaal word nie, want haar van op haar bankvorm en dié op haar eisvorms het verskil. Weereens is sy terug bank toe.
Uiteindelik het sy haar eerste uitbetaling ontvang.“Dit was maar R1 680. Net vir tien dae. Ek het in trane uitgebars. Ek verdien meer as dit by die werk!”
Sy het gevoel dit was ’n mors van tyd. “Net toe ek wou moed opgee en alles los, het ’n dame van die Kaapstadse kantoor my gebel en aangebied om my te help om die res van my eis (R16 000) uitbetaal te kry.”
Kaylynn se storie is maar ’n druppel aan ’n baie diep emmer van ongelukkige vroue wat so moet sukkel met UIF-uitbetalings.
Janine Rix-Radley (33) van Kaapstad sê sy sal nooit weer op haar eie UIF probeer
eis nie. Sy het moed opgegee nadat sy haar eerste uitbetaling ontvang het, maar niks verder uitgerig kon kry nie. Sy het ook nie al die nodige vorms gehad nie.
“Ek het my vorms van die departement se website afgelaai, maar nie al die vorms was daar nie. Dus moes ek weer huis toe om die res te laat invul.”
Janine se seuntjie het vroeër gekom as wat verwag is en sy is eers terug met al die korrekte vorms ná sy geboorte in April 2015. Sy het haar eerste uitbetaling aan die einde van haar kraamverlof ontvang.
“Toe ek my tweede uitbetaling wou kry, het ek weereens ure in ’n ry gestaan. En raai? Hulle het blykbaar nie al my inligting gehad om my uitbetaling te maak nie! Ek het daar en dan besluit dis nie die moeite werd nie. Dit kos my tyd, petrol en parkeergeld. Ek het besluit om nie weer te probeer nie,” sê Janine.
Drie jaar later het sy deur ’n vriendin ’n man ontmoet wat ’n agentskap het wat ma’s met hul UIF-eise bystaan.“Hy het my besonderhede geneem en my vorms weer ingevul en glo dit of nie, maar ek is uiteindelik uitbetaal. ’n Volle R20 000.”
maak sÓ
Klaus Arnhard, eienaar van UIF-Hero, ’n agentskap wat ma’s deur die proses help, sê daar is twee maniere om ’n eis in te dien. Die eerste is aanlyn via uFiling en die tweede is direk by die departement.
Hy verduidelik ’n eis het twee dele: Jou geskiedenis as werknemer, en jou eisdokumente.“Die eisdokumente is eenvoudig. Jou gynae moet bevestig dat jy swanger is of geboorte geskenk het; die bank moet bevestig dat jy ’n rekeninghouer is; en jou werkgewer moet bevestig hoeveel jy verdien terwyl jy op kraamverlof is. Die probleem is dat die meeste mense nie weet hoe om die vorms in te vul nie.”
Klaus sê verder as jy twee maande nadat jy jou vorms ingedien het, steeds nie betaling ontvang het nie, is daar beslis fout en moet jy navraag doen.
Probleme sluip in wanneer:
’n Vorm nie die oorspronklike handtekening bevat nie.
Die bankrekening in die vrou se nooiensvan is terwyl die departement haar in haar getroude van op hul stelsel het. Werkgewers die vorms verkeerd invul. ID- of bankrekeningnommer verkeerd ingevul is.
Jy het dié dokumente nodig:
ID of paspoort ’n UI-2.3 vorm (jou aansoekvorm) ’n UI-2.8 vorm vir bankbesonderhede ’n UI-2.7 vorm Mediese sertifikaat van jou gynae of dokter wat die geboorte behartig ’n UI-4 opvolgvorm ’n UI-19 vorm wat deur jou werkgewer voltooi moet word
VOOR- EN NADELE uFiling
Jy laai die nodige dokumente elektronies op, maar niemand gee terugvoer nie. As ’n vorm onvolledig is of jou eis afgekeur is, moet jy self uitvind wat fout is.
Die grootste probleem met uFiling is dat die departement presies moet weet wanneer jy begin werk het en wanneer jy van werkgewer verander het. In baie gevalle is werkgewers se geskiedenis van werknemers nie volledig en op datum nie en dan sal ’n eis nie toegestaan word nie.
Die departement van arbeid
Die grootste uitdaging is die lang rye en wagtye. Konsultante is veronderstel om alle vorms deeglik na te gaan vir foute, maar soms mis hulle iets en vind jy eers dae of weke later uit jou eis is afgekeur. Dit bly jóú verantwoordelikheid om die regte inligting by jou werkgewer en bank te kry.
Die departement van arbeid bereken ’n daaglikse koers (gebaseer op jou salaris) en vermenigvuldig dit met die aantal dae wat jy kwalifiseer vir betaling (hoe lank jy bygedra het tot UIF). Die maksimum dae wat jy betaling kan verdien, is 121 dae (4 maande) en die maksimum daaglikse koers is R185 vir ’n salaris van R15 000 per maand.
Dit is veronderstel om ses tot agt weke te neem vir jou eis om goedgekeur te word. Die eerste uitbetaling sal dus vir twee maande wees en dan gevolg word deur nog twee maandelikse uitbetalings. Die departement vereis dat jy elke maand die UI-4 vorm indien, waarna jou maandelikse betaling sal geskied.
Makhosonke Buthelezi, direkteur van kommunikasie en bemarking van die departement van arbeid, erken daar is verskeie uitdagings wanneer eise geprosesseer moet word en dat dit onnodig die proses vertraag.