Jou kind en Skool:

Hoe kry jy die rys op jou bord?

Baie mense maak staat op rys as hul stapelvoedsel. Maar dit gaan baie prosesse deur – van voor dit geplant word tot wanneer jy eet. Leer meer oor rys se lang pad tot op jou bord. Deur Shirmoney Rhode

Rys een van die belangrikste kommersiële voedselgewasse wat daagliks meer as die helfte van ons planeet se mense voed. Dit is veelsydig en allerhande disse word daarvan gemaak van ontbytgraan, ’n lekker hoop rys by ’n bredie tot ’n heerlike poeding vir nagereg.

Daar is meer as 10 000 grasspesies en rys is ’n lid van hierdie baie groot familie. Grasgewasse kom wêreldwyd voor in ’n verskeidenheid habitatte. Hulle is dominante spesies in ekosisteme waar hulle voorkom, want hulle is veral ’n belangrike bron van voedsel vir plantetende diere (herbivore).

Baie grassoorte is ook primêre landbougewasse vir mense. Behalwe vir rys sluit ander kosse uit die grasfamilie mielies, koring, sorghum, gort, hawermout en suikerriet in.

Leer meer oor die produksie van rys, waar dit groei, die voedingswaarde, ander gebruike van rys en interessante feite omtrent hierdie stapelvoedsel.

1 PLANTTYD

Ryssade kan geplant word en tot oestyd groei of dit kan geplant word en later in ’n waterbed oorgeplant word. Die grond moet gelyk wees en die sade dieselfde diepte geplant word. Dit is om te keer dat water gemors word en sodat dit minder moeite is om die gewasse te versorg. Rysvelde benodig verskriklik baie water om suksesvolle oeste te lewer.

4 VERWERKING

Die rys word heeltemal drooggemaak sodat dit lank kan hou. By die verwerkingsaanleg word die rys skoongemaak totdat dit eetbaar is. Dié produk is bruin rys. Om wit rys te maak, word bruin rys gemaal om die buitenste semellae te verwyder. Die maalproses verwyder ook van die vitamiene en minerale. Verdere verwerking word dikwels gedoen om voedingstowwe weer by te voeg.

2 GROEITYD

Rys groei omtrent 3 – 6 maande (afhangende van omgewingstoestande) tot volwasse plante. Uitspruitsels (are) begin hang en die stingel word geel. Die water word uit die veld gedreineer. Soos die velde droog word, word die korrels ryp en oestyd begin.

3 OESTYD

Tydens oestyd word die volwasse rysgewasse in die veld versamel. Dit kan met eenvoudige handgereedskap of maaimasjiene gedoen word. Handgereedskap werk veral goed wanneer die gewasse omval. Oesaktiwiteite sluit in sny, stapeling en korrels uit die are slaan (dors).