Calitzdorpdam een eeu oud
Suid-Afrika se oudste werkende beton swaartekragdam is die Nelsrivierdam buite Calitzdorp. Die dam, ook bekend as die Calitzdorpdam, se 100ste bestaansjaar is die afgelope naweek herdenk.
Bouwerk aan die dam het op 1 November 1913 begin. Uniewording in 1910, gevolg deur die eerste Besproeiings en Waterbewaring s wet No 9 van 1912, wat ingestel is vir die feitlik eksklusiewe gebruik van water vir landbou doeleindes, en die proklamasie van die Calitzdorp Besproeiingsraad (CBR) in 1912, het die weg hiervoor gebaan.
Die dam is die enigste besproeiingsdam wat aan die boere behoort en word deur CBR-bestuurskomitee met Johan Fourie as voorsitter, en Fanie Geyser as ondervoorsitter van CBR bestuur. Hulle het die herdenkings dine eind i eNG Calitzdorp kerksaal gereël, met adv. Jean Meiring, van die Johannesburg Balie, en prof. Wessel Visser, van die departement van geskiedenis aan die Universiteit van Stellenbosch as sprekers.
Visser het aan die hand van ‘n beskikbare notule van die CBR, die geskiedenis van die Nelsrivierdam in die boek, Die Nelsrivierdam van Calitzdorp, 1918 - 2018: Suid-Afrika se oudste werkende beton swaartekragdam, opgeteken. Landbou in die omgewing waar die gemiddelde reënval minder as 150 mm/jaar is, het deur die jare volstruise en lusern, vrugteboorde, wingerde, groente en vee ingesluit. Gedurende die koloniale tydperk het boere gebruik gemaak van uitkeerwalle uit die riviere in die omgewing, maar herhaaldelike droogtes wat landbou bedreig het, het ‘n dam genoodsaak. Benewens water aan boere onderkant die dam, verskaf die dam ook water vir huishoudelike gebruik aan die munisipaliteit - ‘n ooreenkoms wat nie altyd sonder haakplek verloop nie.
Bou van die dam
Op grond van ooreenkomste met die Kammanassiedam wat deur Francis Kanthack ontwerp is, word aanvaar hy het ook die Nelsrivierdam ontwerp. Bouwerk is in 1918 voltooi, en alhoewel die inwydingsdatum nie bekend is nie, het die
Oudtshoorn Courant op 5 Julie 1918 berig: “De dam is zo te zeggen klaar; wanneer men van de inwyding zal horen weten we niet.”
Die aanvanklike koste vir die bou van die damwal is op £65 000 bereken, maar dit het uiteindelik £168 053 gekos.
Die dam het op 19 Maart 1922 vir die eerste keer oorgeloop. Die huidige damvlak is slegs 12,7%.