Lesertuin ’n Rustige toevlug weg van die stadsgewoel
Tussen die donkergroen varings en kabbelende watervalle vergeet ’n mens gou van die stadsgewoel net om die draai.
Dit was die asembenemende uitsig oor die Kloofendal- natuurreservaat, deur die hele Strubensvallei tot so ver as die Magaliesberg in die weste wat die knoop deurgehak het toe Jan de Waal en John Mundell in 1982 die erf in Roodepoort waarop hul huis nou staan, die eerste keer gesien het. Dis geleë op ’n rotsagtige koppie, en het daarom potensieel baie uitdagings ingehou. Maar dit het hulle nie afgeskrik nie.
Die huis se planne is opgetrek en dienste is aangelê, maar destyds was hul geld maar skraps en kon hulle net sowat twee-derdes daarvan laat bou. Toe die twee boonop in 1994 die bekende Garden World-tuinsentrum op Muldersdrift koop, moes die huis noodgedwonge tweede viool speel – hul nuwe besigheid was sewe dae ’n week hul eerste prioriteit en daar was rekeninge wat betaal moes word!
Dit was eers 26 jaar later, in 2008, dat die huis voltooi is soos Jan en John dit wou gehad het: ’n Groot onthaaldeel met ’n kroeg en braai is aangebou, asook ’n eenslaapkamerwoonstel, twee groot balkonne en ’n ateljee waar Jan kan skilder. En natuurlik moes die tuin ook ’n nuwe baadjie kry – dis immers Jan se nering! >>
Herontwerp
In ’n spanpoging tussen Jan en John, met die waardevolle raad van JJ van Rensburg, Garden World se hoofbestuurder en bekende tuinkenner, is die tuin herbeplan. Al die grasperke is uitgehaal, besproeiing is aangelê en ’n waterval is geskep aan die voorkant van die rots waarop die nuwe onthaaldeel gebou is.
“Dié waterval kabbel oor sowat drie meter se klippe tot in ’n dammetjie onder; ronde spoelklippe vorm ’n paadjie oor die water na die leefkamer,” vertel Jan. “Dié area is nou ons gunstelingdeel van die huis en tuin, en ons ontspan en onthaal graag hier.”
Gelukkig het Jan en John reeds toe hulle die erf gekoop het, verskeie bome en struike geplant wat danksy ’n boorgat oor die jare genoeg water kon kry dat hulle nou tot majestueuse skadubome gegroei het.
“Ons kon nie destyds dié bome en struike plant waar ons wou nie. Die meeste plekke waar ons wou grawe, was soliede klip!” lag Jan. “Ons moes maar plant waar die terrein dit toegelaat het. Dit was wel van die begin af ons idee om ’n groen oase om die huis te skep waar ons van die stadsgewoel kon ontsnap en die natuur kon geniet.” Die bome is oorwegend inheems, soos witstinkhout (Celtis africana) en riviervaderlandswilg (Combretum erythrophyllum). Onder die uitheemse bome is daar karob
(Ceratonia siliqua) en berkebome (Betula alba) wat in groot, geboude planthouers geplant moes word weens die rotsagtige grond; Jan hou veral van laasgenoemde se wit stamme. Konifere is ook aangeplant om privaatheid te skep van die omliggende huise wat hoër as hulle s’n is.
Tydens die herontwerp is heelparty plante hersien omdat die tuin nou meer skaduryk was; verskeie beelde en potte is ook ingebring om by die Toskaanse styl van die huis te pas.
[TUINKAMERS EN VERRASSINGS]
Tuinpaadjies van sandsteenkleurige teëls en handgekapte sandsteenblokke uit Clarens lei jou op ’n ontdekkingsreis deur die tuin. Daar is altesaam vyf afsonderlike “kamers”, elkeen met ’n unieke atmosfeer en uitsig oor die vallei.
“Ons idee was om areas te skep wat nie sigbaar van mekaar is nie – elkeen ’n plek waar jy kan ontspan,” vertel Jan. Verskeie verrassingselemente sluit beelde, tuinboë, hangstoele uit ’n boom en selfs ’n bamboesbos in.
’n Bykomende voordeel van die onderskeie tuinkamers is dat jy nie die hele tuin met een oogopslag kan sien nie. Gevolglik lyk en voel die tuin aansienlik groter as wat dit werklik is.
[JAN EN JOHN SE TUINWENKE]
• Beplan jou tuin sorgvuldig deur verskillende dele te identifiseer: voortuin, ontvangsdeel en onthaalareas, fokuspunte soos beelde, potte, waterfonteine en dammetjies, ’n groentetuin en ’n werkplek. Maak seker dié dele is funksioneel. Skets jou idees op papier en begin met jou uitleg. • Bou eers al die harde landskapelemente soos terrasse, paadjies en geplaveide dele. • Installeer jou besproeiingstelsel voor jy begin plant en onthou om pype diep genoeg te lê dat jy dit nie met ’n tuinvurk sal beskadig nie. • Goeie grondvoorbereiding is noodsaaklik – maak seker jy werk genoeg kompos en kunsmis in. • Begin met struktuurplante soos bome en struike en voeg daarna jou een- en meerjariges by. >>
Plante wat werk
Skaduliewende plante soos vingerhoedjies, varkore, begonias, impatiëns, verskeie Plectranthusse, wilderabarber, krismisrose, asook verskeie varingspesies, is nuut aangeplant. “Dit is soms baie moeilik om onder bome te plant waar daar baie grondbedekkers en boomwortels groei,” vertel Jan.
“Ek maak gebruik van groot plastiekpotte wat ek in die grond versink en met kleurplante vul; dan hoef hul wortels nie met die boom s’n te kompeteer nie.”
Benewens die klein roostuin plant Jan en John ook kleurvolle plante in potte en plaas dit dan op strategiese plekke vir kleur in die skaduryke tuin.
Die tuin is van nature waterwys, danksy al die grondbedekkers en deklae. “Ons is in die gelukkige posisie om ’n boorgat te hê en ons gebruik ons besproeiingstelsel net as die tuin droog is,” verduidelik Jan. “Die baie skadu help natuurlik ook dat ons minder hoef nat te maak. Verder groepeer ons plante volgens hul waterbehoeftes, en spaar so ook water.”
Lesse wat Jan en John oor die jare geleer het, is om nooit teen die natuur nie, maar altyd saam met die natuur te werk, om plante op die regte plekke te plant volgens hulle son- of skaduvoorkeure, goeie grondvoorbereiding te doen en vooraf seker te maak hoe groot jou bome, struike en plante gaan groei.
“Ons geniet elke seisoen in ons tuin,” vertel Jan. “Ons put ook vreugde uit die verskeidenheid voëls, bye, vlinders en paddas wat hier woon – ons het selfs ’n byekorf in ons bamboesbos. Wat meer kan ’n mens vra?”